بيماري‌هاي قابل پشگيري با واکسن عبارتست از بيماري‌هاي که توسط واکسن مي‌توان از بروز آن‌ها جلوگيري يا بروز آن‌ها را به حداقل رساند. اين بيماري‌ها در حال حاضر در کشور ما عبارتند از بيماري‌هاي ديفتري، سياه سرفه،‌ کزاز، سل، فلج اطفال، هپاتيت ب، سرخک، سرخجه، اوریون که اين بيماري‌ها به‌صورت روتين و معمولي و طبق جداول مربوطه واکسيناسيون بر عليه آن‌ها انجام مي‌شود و چند بيماري ديگر نيز وجود دارد که در صورت مواجهه با آن‌ها و در صورت نياز و براي بعضي از گروه‌ها بايستي واکسيناسيون بر عليه آن‌ها انجام شود مانند بيماري‌ هاري، مننژیت، آنفلوانزا و . . .
بدون انجام واکسيناسيون، به‌طور متوسط 3 درصد از کودکاني که به دنيا مي‌آيند در اثر بيماري سرخک، تعدادي ديگر در اثر کزاز و يک درصد نيز در اثر سياه سرفه جان خود را از دست مي‌دهند. تقريبا تمامي کودکاني که عليه بيماري فلج اطفال واکسينه نشده‌اند به اين بيماري مبتلا مي‌شوند و از هر 20 کودک مبتلا يک نفر براي تمام عمر فلج مي‌گردد.
- واکسيناسيون کودکان را در مقابل بعضي از بيماري‌هاي خطرناک دوران کودکي محافظت مي‌کند. کودکاني که واکسن دريافت کرده‌اند در مقابل بيماري‌هاي پيشگيري با واکسن که در بالا نام برده شدند، مصون مي‌شوند و واکسن قدرت دفاعي براي کودک را تقويت مي‌کند. واکسينه کردن کودکان در بدو تولد امري حياتي است. نيمي از مرگ و ميرهاي ناشي از سياه سرفه، 1-3 از معلوليت‌هاي ناشي از فلج اطفال 1/4 از تمام مرگ و ميرهاي ناشي از بيماري‌ سرخک قبل از يک کلي اتفاق مي‌افتند.
- در بسياري از نقاط دنيا، مادران با وضعيت غير بهداشتي زايمان مي‌کنند. اين مسئله مادر و کودک را در معرض خطر کزاز قرار مي‌دهد و از هر صد کودک به دنيا آمده يک نفر جان خود را بر اثر بيماري کزاز از دست خواهد داد.
- سازمان جهاني بهداشت، نياز به فعاليت‌هاي جامعه‌نگر در مراقبت‌هاي اوليه بهداشت را براي مبارزه با علت‌هاي عمده‌ي بيماري‌هاي دوران کودکي، مرگ و معلوليت شناخته است. يکي از راه‌هاي مؤثر براي پيشگيري يا در درمان برخي از مشکلات ناشي از بيماري‌هاي دوران کودک مانند بيماري‌هاي قابل پيشگيري با واکسن اجراي برنامه گسترش ايمن‌سازي يا E. P. I مي‌داند.
تعريف واکسن: واکسن عبارت است از آنتي ژن‌هاي ميکروبي يا ويروسي که قدرت بيماري‌زايي آن‌ها سلب يا اصلاح شده است.
واکسن‌ها از چه ساخته مي‌شوند؟
واکسن‌هاي موجود از عوامل بيماري‌زايي مشابه با علل بيماري ساخته مي‌شوند، با اين تفاوت که عامل بيماري‌زا را به گونه‌اي تغيير مي‌دهند که به گيرنده‌ي واکسن زيان نرسانند.
- برخي از واکسن‌ها از موجودات ريز "ميکروب" کشته شده‌اند باکتري سياه سرفه به برخي ديگر از موجودات ريز «ميکروب يا ويروس» زنده‌ي ضعيف شده تشکيل شده‌اند مانند سرخک يا فلج اطفال و ب . ث . ژ(که بر عليه بيماري سل به کار مي‌رود).
دسته‌اي ديگر از واکسن‌ها را با تغيير شکل دادن عامل بيماري‌زا و شبه سم‌هاي بي‌ضرر مي‌سازند مانند شبه سم کزاز و شبه سم ديفتري و برخي ديگر از واکسن‌ها را از طريق تصفيه و غير فعال نمودن آنتي‌ژن پلاسماي ناقلین انساني مي‌سازند مانند هپاتيت ب.